زمان تقریبی مطالعه: 2 دقیقه
 

تعارض استصحاب و قاعده فراغ





تعارض استصحاب و قاعده فراغ، تنافی میان مدلول استصحاب و قاعده فراغ را می‌گویند.


۱ - تعریف



تعارض استصحاب و قاعده فراغ، به معنای تنافی میان مدلول استصحاب با قاعده فراغ است.

۲ - مثال



برای مثال، اگر بعد از فراغ از نماز ، در انجام صحیح اجزا و افعال آن شک شود، طبق قاعده فراغ، حکم به صحت می‌شود، ولی طبق استصحاب، حکم به بقای حالت گذشته و عدم انجام صحیح افعال می‌گردد؛ بنابراین اگر کسی بعد از نماز شک کند که آیا در رکعت سوم، رکوع به جا آورده یا نه، استصحاب می‌گوید: به جا نیاورده است، اما قاعده فراغ می‌گوید: به جا آورده است.

۳ - حکم



از آن جا که قاعده فراغ در نظر برخی اماره شرعی می‌باشد، بر استصحاب که در نظر بیشتر اصولیون اصل عملی است، حاکم و یا وارد می‌باشد؛ در نتیجه، در تعارض استصحاب و قاعده فراغ، قاعده فراغ مقدم گردیده و در مثال بالا، به صحت نماز حکم می‌گردد.
در وجه تقدم قاعده فراغ، میان اصولی‌ها اختلاف است؛ برخی آن را از باب تخصیص ، برخی از باب ورود و گروهی دیگر از باب حکومت دانسته‌اند.
[۲] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۱۵.
[۵] سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۶، ص (۷۲-۷۰).


۴ - پانویس


 
۱. کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین، ص۴۳۲.    
۲. کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۱۵.
۳. مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۳، ص۲۴۷.    
۴. مصباح الاصول، خویی، ابوالقاسم، ج۳، ص۲۶۰.    
۵. سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۶، ص (۷۲-۷۰).


۵ - منبع


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۸، برگرفته از مقاله «تعارض استصحاب و قاعده فراغ».    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.