تعارض استصحاب و قاعده فراغتعارض استصحاب و قاعده فراغ، تنافی میان مدلول استصحاب و قاعده فراغ را می‌گویند. ۱ - تعریفتعارض استصحاب و قاعده فراغ، به معنای تنافی میان مدلول استصحاب با قاعده فراغ است. ۲ - مثالبرای مثال، اگر بعد از فراغ از نماز ، در انجام صحیح اجزا و افعال آن شک شود، طبق قاعده فراغ، حکم به صحت می‌شود، ولی طبق استصحاب، حکم به بقای حالت گذشته و عدم انجام صحیح افعال می‌گردد؛ بنابراین اگر کسی بعد از نماز شک کند که آیا در رکعت سوم، رکوع به جا آورده یا نه، استصحاب می‌گوید: به جا نیاورده است، اما قاعده فراغ می‌گوید: به جا آورده است. ۳ - حکماز آن جا که قاعده فراغ در نظر برخی اماره شرعی می‌باشد، بر استصحاب که در نظر بیشتر اصولیون اصل عملی است، حاکم و یا وارد می‌باشد؛ در نتیجه، در تعارض استصحاب و قاعده فراغ، قاعده فراغ مقدم گردیده و در مثال بالا، به صحت نماز حکم می‌گردد. در وجه تقدم قاعده فراغ، میان اصولی‌ها اختلاف است؛ برخی آن را از باب تخصیص ، برخی از باب ورود و گروهی دیگر از باب حکومت دانسته‌اند. [۲]
کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۶، ص۱۱۵.
[۵]
سیری کامل در اصول فقه، فاضل لنکرانی، محمد، ج۱۶، ص (۷۲-۷۰).
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۳۱۸، برگرفته از مقاله «تعارض استصحاب و قاعده فراغ». |